Producenci
Nieodłącznym elementem składowym wszystkich komputerów, serwerów i macierzy dyskowych jest pamięć operacyjna, czyli RAM. Przez lata pamięci ewoluowały. Różne rodzaje sprzętu wymagają pamięci o specyficznych parametrach. Mnogość typów, oznaczeń, obudów, różnych napięć zasilania i posiadanych funkcjonalności wprowadza duży chaos wśród osób potrzebujących zakupić moduł do swojego urządzenia. W tym artykule postaramy się przybliżyć nieco ten temat.
Pomijając historyczne pamięci do urządzeń z lat 80-tych oraz występujące nadal bardzo nietypowe moduły, na rynku spotkamy obecnie cztery generacje pamięci typu DDR.
DDR
Pamięć DIMM DDR pierwszej generacji została zaprezentowana w 1999 roku, obsługiwała procesory typu: Pentium IV, Athlon, Duron, Sempron. Obudowa 184-pin, napięcie zasilania 2.5V.
Pamięć DDR pierwszej generacji, 256 MB, DDR400, PC3200, CL3 (fot. Wikipedia)
DDR2
W 2003 roku wprowadzono DIMM DDR2 (Pentium IV, Pentium D, Intel Core 2, Athlon 64 AM2, Sempron AM2, Intel Atom) o obniżonym zasilaniu do 1.8 V, 240-pin. 
Przykład: Pamięć DDR drugiej generacji, 2 GB, DDR400, PC2-5300, timing 555 (fot. Wikipedia)
DDR3
DIMM DDR3 (Intel Core i7, Intel Core i5, Intel Core i3, Intel Core 2 Quad, Intel Core 2 Duo, AMD Phenom II, AMD Athlon II). Obudowa 240-pin (wersja SO-DIMM 204pin), napięcie zasilania 1.5V Istnieją też wersje niskonapięciowe oznaczane jako DDR3L, działające na napięciu 1.35V. Maksymalna wielkość pojedynczej kości 16 GiB, szybkość przesyłu danych: 800Mb/s – 2133Mb/s. 
Przykład: Pamięć DDR trzeciej generacji, 4 GB, DDR400, PC3-10600, UDIMM, CS9, organizacja: 8 chipów x 256MB, jednostronna (fot. Wikipedia) Karta katalogowa pamieci z wszystkimi szczegółami technicznymmi na stronie producenta
DDR4
Najnowszy rodzaj pamięci DDR wprowdzony w 2014 roku (wymagany chipset Intel x99). Obudowa 288-pin (wersja SO-DIMM 260pin), napięcie zasilania 1.2V-1.4V. Maksymalna wielkość pojedynczej kości 64 GiB, szybkość przesyłu danych: 1600Mb/s – 3200Mb/s. 
Przykład: Pamięć DDR czwartej generacji, DDR4 UDIMM (widoczna nowa obudowa i charakterystycznie zakrzywiona krawędź po środku dolnej części). (fot. Crucial)
Klasyfikajca prędkości
Pamięci RAM DDR ogólnie klasyfikowane są za pomocą dwóch parametrów: DDRxxx/PCyyyy, mówiących nam o tym z jaką maksymalną prędkością mogą pracować, a także oznaczają ich czas dostępu. Pierwszy numer czyli xxx oznacza maksymalną częstotliwość z jaką dany chip może działać. Np. DDR400 oznacza pamięć DDR pierwszej generacji 400 Mhz, a DDR2-800 pamięć DDR2 (drugiej generacji) i częstotliwość 800 MHz. Drugi z tych parametrów po PC - yyyy oznacza maksymalny transfer jaki pamięć osiąga (w MB/s). Pamięci DDR400 osiągają 3200 MB/s, i dlatego są oznaczane PC3200. Druga generacja pamięci DDR2-800 osiąga 6400 MB/s i oznaczana jest jako PC2-6400. Analogicznie DDR3-1333 oznaczana jest PC3-10600 (10,6 GB/s) lub PC3-10666. Warto pamiętać, że zamontownie na płycie szybszej pamięci wcalenie nie oznacza, że pamięć będzie działać szybciej. Oznaczenia mówią nam tylko o tym z jaką maksymalną prędkością może działać dany moduł.
Oznaczenia
CAS latency lub krócej CS - opóźnienie (ang. latency). W pamięciach oznaczenie występuje wraz z liczbą cykli. Np. CS2 lub CS3. Parametr ten określa ile cyklów zegara musimy czekać na odpowiedź pamięci. Im mniejsza liczba tym szybsze pamięci (mniej cykli) a zarazem droższe. W większości płyt głównych można mieszać pamięci z różnymi opóźnieniami, ale system oczywiście dostosuje pracę do tych najwolniejszych. RANK - Ilość ranków, czyli kości połączonych razem podawana jest często jako jedna litera - np. S - 1 rank (Single-Rank), D - 2 ranki (Dual-Rank), Q - 4 ranki (Quad-Rank), O - 8 ranków lub też jako oznaczenia: 1R, 2R, 4R, R8. Organizacja kości - przykład 4x, 8x, 16x. Oznacz z ilu fizycznych chipów składa się dany moduł pamięci. Napięcie zasilania - zazwyczaj podawane w voltach. Czasem spotkamy oznaczenie np. “LV” (low Voltage). W DDR3 standardowe napięcie to 1,5V, a dla LV jest to 1,35V RDIMM - (Registered DIMM) - pamięci typu “registered” inaczej “buffered”. W pamięciach tych dane trafiają najpierw do rejestrów - banków pamięci po czym zostają wysłane do modułów pamięci. Powstałe przez to wzmocnienie sygnału zapewnia stabilną pracę. W zwykłych pamięciach (unbuffered) dane trafiają natomiast bezpośrednio z kontrolera do modułów pamięciowych. Często pamięci registered są dodatkowe wyposażone w korekcję błędów (opis poniżej) i oznaczane jako “ECC REG” LRDIMM (Load Reduced DIMM) - następca FBDIMM. Pamięci tego typu zazwyczaj mogą być stosowane w tych samych płytach serwerowych gdzie dozwolone jest użycie RDIMM.
 |
SO-DIMM (Small Outline Dual In-line Memory Module) - rodzaj pamięci DIMM w specjalnej - mniejszej obudowie, stosowany głównie w laptopach, mini-komputerach oraz w niektórych drukarkach i sterownikach. |
| Single Side / Double Side - pamięci mogą mieć chipy umieszczone z jednej strony (single side) lub z obu stron (double side). Nowsze moduły zazwyczaj są jednostronne. Niektóre płyty główne mogą jednak mieć problem z ich działaniem, więc jeśli mamy wątpliwości czy posiadana płyta obsłuży nowsze pamięci, lepiej wybrać double side. |
| Dual Channel - to nazwa często wystepujący przy pamięciach, chodź nie związana bezpośrednio z ich doborem. Tryb Dual Channel to ustawienie pamięci obsługiwane przez niektóre płyty główne. Pozwala on pracować pamięciom w parach, co daje wzrost prędkości działania systemów. Płyty przystosowane do takiego działania mają sloty pamięci oznaczone kolorami. Pamięci w obu slotach muszą być identyczne. |  |
Obsługa błędów
Ponieważ w latach 90-tych pamięci nie były tak dopracowane technologicznie jak obecnie, zdarzało się często, że systemy i urządzenia potrafiły się zawieszać na skutek błędów w zapisie do, lub odczycie z, pamięci. Aby zapobiec tego typu zdarzeniom moduły pamięciowe zaczęto wyposażać w rozwiązania mające na celu sprawdzanie i/lub korekcję zapisu/odczytu. Pamięci mogą posiadać następujące poziomy redundancji:
- Pamięci z oznaczeniem “non-parity memory” . Najprostszy rodzaj pamięci, charakteryzujący się brakiem odporności na błędy. Moduły tego typu z racji nieskomplikowanej budowy są najtańsze.
- Pamięci z oznaczeniem “parity memory” lub “true parity”. Kości RAM posiadają na każde 8 bitów informacji dodatkowy bit sprawdzający krzyżowo poprawność zapisu. Parzystość nie pozwala na korekcję błędu, ale przynajmniej moduły tego typu mogą informować użytkownika/system o występowaniu błędów. Ze względu na dodatkowy bit, pamięci te są około 15% droższe.
- Pamięci z oznaczeniem “ECC” (Error Checking and Correcting) Pojawienie się na rynku pamięci ECC było wielkim krokiem milowym. Moduły te posiadają dodatkowy układ, który potrafi nie tylko wychwycić błędy (1- i 2-bitowe), ale również skorygować błędy 1-bitowe. Pamięci tego rodzaju są oczywiście droższe. Jednak w urządzeniach takich jak: macierze dyskowe, serwery czy wydajne stacje robocze odporność na błędy i utratę danych jest ważniejsza niż nieco wyższy koszt samych modułów i dlatego te urządzenia są prawie zawsze wyposażone w moduły z ECC.
Wykonania specjalne
Niektóre pamięci wykonywane są też w specjalnych wersjach, np. do pracy w przemyśle i mają odporność na pracę w bardzo wysokich lub niskich temperaturach.
Producenci pamięci
Producentów pamięci możemy podzielić na trzy główne grupy:
- Pierwsza to firmy, które fizycznie produkują układy scalone - chipy, są to między innymi firmy: Micron (Crucial), Samsung, Hynix, Nanya, Elpida.
- Druga grupa to firmy, które kupują gotowe chipy i na ich bazie produkują własne pamięci - to np. Kingstone czy polski producent Wilk Elektronik (marka GoodRam).
- Trzecia grupa to resellerzy, czyli firmy, które kupują gotowe moduły i brandują je własnym logotypem i nazwą. Do tej grupy możemy zaliczyć wielu producentów, jak np. Dell.
Podusmowując co musimy wiedzieć aby zakupić RAM?
Aby dobrać pamięć należy wiedzieć:
- Jakiego rodzaju pamięci szukamy: SDR czy DDR (DDR2, DDR3, DDR4) ?
- Jaka ma być pojemność pamięci?
- Czy pamięć ma być z korekcją błędów ECC czy zwykła (non-ECC)?
- Czy pamięć ma być w standardowej obudowie czy tzw “low profile”?
- Czy ma to być pamięć w wersji “registered” czy “unbuffered”?
- Jaka ma być kategoria prędkości (speed grade)?
- Jaka ma być klasa opóźnień (CAS)?
Jeśli nie znamy odpowiedzi na te techniczny pytania, to potrzebujemy znać jej konkretny model, lub chociaż dokładny model urządzenia (idealnie również numer seryjny), do którego szukamy pamięci. Pamiętajmy, że zawsze możemy zamontować w serwerze szybszy rodzaj pamięci niż obecnie posiadany, ale nigdy wolniejszy.
